In het kader van het meester-leerling-traject van de Vlaamse Overheid kregen wij, meester Ronald Joossen en leerling Rudy De Graef, een subsidie om te werken rond lithografie. De beurs ondersteunt inspanningen om vakmanschap door te geven. Vakmanschap wordt daarbij gezien als een vorm van immaterieel cultureel erfgoed dat in de hoofden en handen van mensen zit: kennis en vaardigheden met wortels in traditie. Het kan bijvoorbeeld gaan over bepaalde podiumkunsten, in dit geval gaat het om het ambacht van de steendrukker. Graficus Ronald Joossen zal mij tijdens een tweejarig traject zoveel mogelijk aspecten van dit ambacht leren. We noemden het project ‘een lithografische verkenning’. 

De term lithografie is afgeleid van de Oudgriekse woorden lithos en graphein en betekent steendruk. Het proces werd ontdekt in 1798 door Alois Senefelder uit München, die een Beierse kalksteen uit Solnhofen gebruikte en het proces toevallig op het spoor kwam.

Lithografie is een grafische techniek waarbij gebruik wordt gemaakt van het feit dat water en vet elkaar afstoten. De lithograaf tekent een afbeelding met vette materialen zoals tusche (een soort van inkt) en lithokrijt op een gladde poreuze kalksteen. Daarna brengt hij inkt aan op het betekende beeld. De onbetekende delen, die vocht vasthouden, stoten de lithografische inkt af. Het geïnkt oppervlak wordt vervolgens afgedrukt, vaak rechtstreeks op papier, door middel van een speciale pers.

Wat gaan we doen?

De komende twee jaar gaan we zoveel mogelijk aspecten van deze kunstvorm beoefenen, onderzoeken en in kaart brengen. Steendruk is immers een techniek die langzaam dreigt te verdwijnen. Dat komt omdat steeds minder mensen dit arbeidsintensief ambacht beheersen, maar ook omdat de materialen die je nodig hebt steeds moeilijker te vinden zijn.

We starten ons project in de academie Noord in Brasschaat. Daar mogen we twee jaar lang in het grafieklokaal werken en de steendrukpers en de lithografische stenen gebruiken. We beginnen er eerst met de basistechnieken om daarna allerlei alternatieve werkwijzen te beoefenen. Daarnaast gaan we academies, steengroeven, kunstenaarsateliers en musea bezoeken, workshops volgen en nog veel meer…

Website

We gieten alle resultaten in de website www.steendruk.be waar je ook deze blog kan vinden. Die website is echt een ‘work in progress’: gedurende twee jaar zullen we die continu aanpassen aan de resultaten van ons werk. Op de website vind je per techniek een toelichting die langzaam maar zeker zal aangevuld worden. De bedoeling is dat we na twee jaar een uitgebreide handleiding aanbieden.

Je vindt op de site ook een boel leuke foto’s over ons project, beelden die we ook delen op facebook en instagram. We zullen er mogelijk ook downloadbare pdf’s aanbieden waarin je meer technische informatie vindt.

Wordt vervolgd…

Schrijf u dus in voor deze blog en volg dit boeiende project. Geef gerust uw commentaar en verbeter/vul aan waar nodig.

Tot binnenkort!

rudy de lithograef