Voor het drukken zelf gebruikt de lithograaf een steendrukpers en lederen of rubberen inktrollen. De steen komt op het rolbed van de pers te liggen. De steendrukker rolt de drukinkt uit op een een glasplaat of een speciale inksteen. Hij bevochtigt de steen licht met een spons en rolt de inkt over de steen, enkel de vette delen mogen inkt opnemen. Na dit enkele keren te doen controleert de steendrukker de steen. Eventuele inktresten op de randen neemt hij weg met een stukje vilt. De steen is nu drukklaar.
Werkwijze die volgt op het fixeren van het beeld:
- Met een uitgeknepen spons week je de gom op de steen opnieuw los.
- De spons mag niet te nat zijn want dan loopt het tekenmateriaal uit. Breng geleidelijk een beetje zuivere Arabische (zoete) gom aan met de spons en ga meerdere keren over de afbeelding om de opgedroogde gom goed los te maken. Op het einde moet een dunne en volledig vloeibare laag gom op de hele steen staan.
- Wrijf het volledige oppervlak van de steen droog met gaasdoek.
- Zorg ervoor dat je een propere doek hebt en vernieuw het oppervlak van het doek regelmatig. Eigenlijk wordt de gom zo van de tekening afgewreven en staat er enkel nog een zeer dunne laag gom op de niet betekende delen. Zorg er ook voor dat je doek niet nat wordt (vermijd water!), daardoor kan de tekening beschadigd worden.
- Was na het hele proces de doeken goed uit en hang ze te drogen.
- De tekening is nu onbedekt en kan uitgewassen worden met terpentijn.
- Giet een plasje terpentijn uit over de tekening
- Was de tekening zacht uit (laat de terpentijn het werk doen) met een droge (!) doek.
- In plaats van terpentijn kan je ook een mengsel van 50% terpentijn met 50% uitwastinctuur (Martelin, asfaltum) gebruiken. Dit is zeker nuttig als het om zeer lichte en kwetsbare tekeningen gaat. Dit helpt de tekening beter te hechten en kan ook helpen als je veel afdrukken wil maken. Hoe langer dit mengsel kan intrekken, hoe beter de werking. Dit mengsel is zeer vloeibaar en moet zeer goed en gelijkmatig droog gemaakt worden.
- Zorg ervoor dat al de preparatie-inkt verdwenen is, je zal nog slechts een ‘geest’ van de tekening op de steen zien. De vette terpentijn (of het mengsel) heeft nu de plaats ingenomen van de ‘vette’ tekening.
- Breng een dunne laag drukinkt aan over de volledige steen met de lederen rol.
- Zet de inkt zeer dun op de steen door in verschillende richtingen in te rollen. Gebruik niet te veel inkt, je kan nadien altijd inkt bijzetten. Zorg er wel voor dat de steen uiteindelijk helemaal zwart is.
- Opgelet, indien je niet beschikt over een lederen rol kan je dit ook met een rubber rol doen, maar de werkwijze is anders, namelijk eerst de steen bevochtigen en enkel de prent inkten. Dit geldt ook als je met kleur gaat drukken.
- Breng water op de steen aan door er een spons over uit te druppelen. Rol dan de tekening open met een aangepaste gladde rol. Dit is een een magisch en spannend moment: de tekening komt opnieuw te voorschijn.
- Dit kan een met een rubber inktrol of een gladde lederen inktrol.
- Voeg water toe als het te droog wordt, neem het vuile water weg, zodat de vetdeeltjes in dat water geen ongewenste sporen achterlaten.
- Als de tekening helder staat, zet de steen dan bijna droog met een droge spons.
- Zolang de steen licht vochtig is kan je voorzichtig drukinkt bijzetten met de lederen rol (rubber indien kleur)
- In principe zal je twee tot driemaal moeten inkten, voor elke keer de steen bevochtigen, eerst met een natte, dan met een uitgeknepen spons!
- Na de laatste inrolbeurt niet meer met de spons overgaan.
- Wapper droog (of wacht tot alles droog is) en controleer met een vergrootglas of de vette delen voldoende inkt bevatten.
- Verwijder eventuele ongewenste sporen door te schuren of te zuren, gebruik hiervoor een puimsteen of een stukje vilt
- De steen is nu klaar om gedrukt te worden, zorg dat je papier klaar ligt, en dat de pers goed afgesteld staat.
Set inktrollen in Academie Noord (© R. De Graef)
