Een speciale steendrukpers en een lithografische steen zijn uiteraard de basisbenodigdheden om de lithografie te bedrijven en om ons project ‘een lithografische verkenning’ te doen slagen. Gelukkig kunnen we rekenen op de steun van de Academie Noord in Brasschaat, die zo vriendelijk is haar atelier met pers en stenen ter beschikking te stellen. Elke vrijdagnamiddag kunnen we er experimenteren. Maar een steendrukker heeft nood aan veel meer dan dat! Een halve drogisterij aan producten is nodig om een traditionele steendruk te kunnen maken. Samen met Ronald trok ik naar het Nederlandse Leiden en trof daar Hugo Bos in zijn bedrijf Polymetaal, één van de weinige handelszaken die wereldwijd materialen voor grafische kunst verkopen.

Het lijkt gek om helemaal naar Leiden te rijden, maar er zijn in de wereld maar weinig mensen die grafisch materiaal verkopen en er ook heel veel over weten. Hugo Bos begon zijn bedrijf decennia geleden toen een academiestudent hem vroeg een pers te bouwen. Dat lukte vrijwel meteen en van het één kwam het ander: Hugo zag een gat in de markt en verscheept zijn handelswaren nu over de hele wereld, tot in de Chinese academies. Hij bouwt, restaureert en verhandelt grafische persen en levert een breed gamma aan grafisch materiaal.

Snoepwinkel voor grafici

Hugo verkoopt zijn materialen vanuit een onopvallende achterin gelegen opslagplaats. Als we binnenkomen zien we twee verdiepingen volgestouwd met materiaal. In deze snoepwinkel voor grafici halen we het merkwaardigste boodschappenlijstje ooit boven. Na een rondleiding (in welke winkel krijg je dat nog?) kopen we er de raarste dingen. Zaken zoals 10 meter katoenen kaas- of gaasdoek, aluminium oxide slijpmiddel in verschillende korrelgroottes om lithografische stenen op te schuren, een pot heerlijk geurend schapenvet om de pers en timpaan (een stuk karton of plexi tussen pers en steen) rollende te houden, een blinkende pot litho tekeninkt van Charbonel in pastavorm, een staaf tusche (tekeninkt) om in gedemineraliseerd water op te lossen en tekenmateriaal zoals lithografische krijtjes en potloden met houdertjes van Korn, alles in verschillende hardheden. Hiermee kunnen we voorlopig aan de slag. De andere benodigdheden schaffen we later aan. In het buitengaan kan onze verleiding echter ook niet weerstaan aan het boek Dictionnaire Technique de l’estampe uit 1977 van André Beguin, dat gaat nog mee.

Om af te sluiten toont Hugo ons enkele geheime schatten in een naastgelegen schuurtje: oude houten Franse persen uit het atelier Maeght in Parijs, die hij redde van de vuilnisbelt. Naar verluidt zouden die nog gebruikt zijn door kunstenaars zoals Henri de Toulouse-Lautrec. Ronald en ik hopen er ooit ééntje te kunnen restaureren, dat zou een mooi projectje tussendoor kunnen worden;-). Met een volgeladen wagen en de intentie snel terug te keren, volgen we Hugo’s wagen naar het atelier waar hij op zeer ambachtelijke wijze zijn persen bouwt. Ook een magische plek!

And now something completely different: Japan

We sluiten de dag af in het Japanmuseum oftewel het SieboldHuis in Leiden waar een boeiende tentoonstelling loopt over de etskunst van Tanaka Ryōhei (1933) onder de titel Verstilde Schoonheid. Deze Japanse kunstenaar tekent het hinterland van Kyoto met subtiele prenten waarin landschappen, boerenhoeves en tempels de hoofdrol spelen.

De honderddertig (!) meestal door de kunstenaar zelf gedrukte etsen zijn zeer gedetailleerd uitgewerkt. Ze tonen een patchwork van texturen en materialen, waardoor dit traditionele onderwerp een abstracte toets krijgt. Enkele prenten van Rembrandt van Rijn tonen de verwantschap tussen beide meesters (2019 staat Nederland in het teken van Rembrandt vanwege de 350ste sterfdag van de beroemde Hollandse Meester). Bij de tentoonstelling hoort een rijk geïllustreerde catalogus. De tentoonstelling loopt nog tot 19 januari 2020 in het Japanmuseum /SieboldHuis, allen daarheen!

Tot binnenkort!

rudy de lithograef